Dut Pekmezi ve Soğuk Sıkım Dut Özü Arasındaki Fark Nedir?

Dut pekmezi faydaları ile her ne kadar güçlü bir doğal takviye olsa da yapım aşamasında uzun süre kaynatılmasından dolayı, meyvenin kendisine nazaran oldukça düşük bir besin değeri taşıyor. Peki, soğuk sıkım dut özünün bu konuda farklılaşan yönleri sizce neler olabilir?

Zengin bir bitkisel çeşitliliğe ve mutfak kültürüne sahip olan Anadolu, fayda bakımından birbirinden etkili geleneksel reçetelere de ev sahipliği yapıyor. Yoğun lezzetleri ve çok amaçlı kullanım avantajlarıyla pekmez çeşitleri de bunlar arasında yer alıyor. Mevsiminde toplanan meyvelerin yıl boyu tüketilebilmesi amacıyla yapılan pekmezler, aynı zamanda konsantre yapılarıyla oldukça verimli bir tüketim sağlıyor. Dut pekmezi ise bu geleneksel lezzetlerin en sevilen örneklerinden birini oluşturuyor. Peki, son zamanlarda sıkça karşılaştığınız soğuk sıkım dut özünün, pekmeze kıyasla ne gibi özelliklere sahip olduğunu biliyor muydunuz? Haydi, öğrenmek için en başından başlayalım!

1. Dut Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Dut, ağaçta yetişen ve farklı renklere sahip olabilen küçük taneli bir meyve çeşidini oluşturuyor. Ilıman iklim seven bu meyve, dünya genelinde orta ve tropik kuşakta bulunan birçok ülkede görülebiliyor. Çoğu bölge bazında adlandırılarak kayıt altına alınmış 200’den fazla dut türü bulunuyor. Ancak meyve, temel sınıflandırma olarak beyaz, kırmızı ve karadut olmak üzere üç türe ayrılıyor. Üç dut çeşidinin de yetiştiği Türkiye’de, en çok üretim yapılan bölgeleri ise Doğu Anadolu ve Akdeniz oluşturuyor.

2. Dut Türkiye’de Nerede Yetişir?

Dut çeşitleri, Türkiye’nin hemen her bölgesinde yetişebiliyor. Ancak özellikle Malatya, Tokat, Kahramanmaraş, Adıyaman, Erzincan ve Elâzığ, ekonomik amaçlı dut tarımının yapıldığı başlıca şehirleri oluşturuyor. Bu şehirlerde doğrudan yaş meyve olarak dut ticareti yapılmakla birlikte; gastronomik açıdan özel bir değer taşıyan dut kurusu, pestil, pekmez vb. yöresel lezzetler de üretiliyor. Bu geleneksel mahsullerin yapımında, tercihe göre hem beyaz hem de kırmızı ve karadutlar ayrı veya bir arada kullanılabiliyor.

3. Dut Hangi Faydalı Bileşenleri İçerir?

Dut faydalarını ağırlıklı olarak içerdiği antioksidanlar, vitaminler ve bilhassa da mineraller aracılığıyla sunuyor. Özellikle meyvelere tat ve koku gibi en karakteristik özelliklerini kazandıran fenolik bileşikler (ve onların bir alt türü olan flavonoidler ile antosiyaninler), dutta bol miktarda bulunuyor. P vitamini olarak da adlandırılan bu bileşikler, bitkilerin en çok antioksidan içeren kısımlarını oluşturuyor. Dut da bu bakımdan, en güçlü antioksidan meyvelerden biri olma özelliğini taşıyor. Dutun besin değerleri ise genel tablo itibarıyla şu şekilde:

3.1. Dutun Kalorisi ve Besin Değerleri Nedir?

4. Dut Pekmezi Nasıl Yapılır?

• Mevsiminde toplanan olgun dutlar süzme işlemi yapılarak sulandırılıyor.
• Dutlar, suyu ile birlikte kazanlara aktarılarak iyice kızarıncaya dek kaynamaya bırakılıyor.
• Kaynama esnasında yüzeyde oluşan köpükler sürekli olarak temizleniyor.
• Yaklaşık bir saatin sonunda iyice özleşmiş olan pekmez malzemesi, tekrar süzgeçlerden geçirilerek homojen bir sıvı haline getiriliyor.
• Elde edilen sıvı tekrar pişirilerek yoğun bir kıvam alıyor. 
• Pekmeze dönüşen yoğun sıvı, dinlendirilip kavanozlara dolduruluyor ve ağzı kapalı şekilde saklanıyor.

5. Dut Pekmezi Ne İşe Yarar? Faydaları Nelerdir?

Dut pekmezinin içeriğinde, çeşitli kaynaklara göre karbonhidrat (ağırlıklı olarak şeker bileşenleri) dışında meyvede bulunan pek çok faydalı bileşen yer almıyor. 100 gramında yaklaşık 300 kalori ve 75 gram karbonhidrat bulunan bu gıda çeşidi, uzun süre boyunca kaynatıldığı için oldukça yoğun bir formüle kavuşurken; besin değerini de ne yazık ki büyük ölçüde yitirebiliyor. Buna karşılık pek çok uzman, ekstra şeker içermeyen yoğun formülü ve doğal yapısı dolayısıyla dut pekmezi tüketimini sıklıkla öneriyor. Dut pekmezi, halk arasında geleneksel bir koruyucu ve tamamlayıcı* gıda takviyesi olarak çoğunlukla şu amaçlarla tüketiliyor:

• Öksürük vb. solunum yolları rahatsızlıklarının bastırılması,
• Halsizliğe karşı enerji verici ve canlandırıcı,
• Kırmızı kan hücresi üretimini destekleyici,
• Mide yatıştırıcı,
• Sindirim ve boşaltım sistemlerinin normal düzeydeki işleyişini koruyucu,
• Operasyon ve hastalık sonrası iyileşme sürecini hızlandırıcı,
• Kilo aldırıcı,
• Emziren annelerde süt artırıcı…

6. Dut Özü Nasıl Yapılır? Pekmezden Farkı Nedir?

Dut özünün yapılışı, pekmezden farklı olarak pişirilmeden, doğrudan çiğ meyvelerle gerçekleştiriliyor. Gıda üretimine özel presleme makinelerinde soğuk sıkım yöntemiyle elde edilen dut özü, ısıl işleme maruz kalmadığı için besin değerini mümkün olan en yüksek seviyede koruyabiliyor. Ürünün yapılış adımlarını ise sırasıyla şunlar oluşturuyor:

• Mevsiminde toplanan olgun beyaz ve karadutlar, kimyasal ürün uygulanmadan iyice temizleniyor.
• Meyvelerin yenilemeyen sap vb. kısımları ayıklanıyor.
• Dutların tamamı, homojen bir kıvam alıncaya kadar presleme makinelerinde iyice çekiliyor.
• Ardından süzme işleminden geçirilerek el değmeden kavanozlara aktarılıyor.

Peki, soğuk sıkım dut özü tüketmenin ayrıcalığına bir de yüzde 100 doğallık garantisini eklemeye ne dersiniz? Bunun için GDO’suz tohumlardan üretilen, zirai ilaç kullanılmadan yetiştirilen ve tamamen katkısız şekilde hazırlanan organik soğuk sıkım dut özünü tercih edebilirsiniz. Böylece atalık tohumlardan üretilen taze dutun faydalarından, dört mevsim boyunca gönül rahatlığıyla yararlanabilirsiniz! 

Sağlıkla kalın...