Selenyum Nedir? Selenyum İçeren Besinler

Minerallerin insan yaşamı için önemi bir hayli fazla! Peki, ideal bir yaşam sürmek için olmazsa olmaz bir noktada konumlanan selenyum minerali hakkında neler biliyorsunuz?

Vücut direncinin ve yaşamsal faaliyetlerin sürdürülebilmesi adına vücuttaki sistemlerin ihtiyaç duyduğu bazı bileşenler bulunuyor. Tahmin edilebileceği üzere, birçok mineral çeşidi bu noktada büyük öneme sahip. Vücudun ihtiyaç duyduğu eser minerallerden biri olan selenyum da bu noktada günlük beslenmede mutlaka alınması gereken başlıca mikro besinler arasında yer alıyor. Çünkü bu mineral, vücutta gerekli olan enerjinin üretilebilmesi adına olmazsa olmaz bir yerde konumlanıyor.

Vücutta eksik olması halinde birçok probleme kapı aralayan selenyum, fazla tüketiminde ise vücutta toksik etki yaratabiliyor. Esasında tam da bu nedenle “eser elementler” arasında bulunuyor. Peki, vücuttaki miktarı düzenli olarak kontrol edilmesi gereken selenyum hangi besinlerde bulunur? Selenyum eksikliğinde neler olur? Sizi daha fazla bekletmeden açıklayalım!

1. Selenyum Nedir?

Selenyum, “selenoproteinler” adı verilen enzimlerin ve proteinlerin temel bileşenlerinden birini oluşturuyor. DNA yapmaya yardımcı olan, hücre hasarına ve dış tehditlere karşı koruma sağlayan selenoproteinler, vücuttaki tüm sistemler için büyük önem arz ediyor. Selenyum, birçok enzimin yapısına kofaktör olarak katılıyor. Peki, sizce selenyum bu yönüyle ne işe yarıyor olabilir?

2. Selenyum Ne İşe Yarar?

Selenyum, tekrar vurgulamak gerekirse vücuttaki her bir sistemin ideal işleyişini korumaya yardımcı oluyor. Bozok Tıp Dergisi’nde yayınlanan bir makalede, enzimlerin yapısına kofaktör olarak katılan selenyumun tiroid hormon mekanizmasının olağan fonksiyonlarını korumak, immün sistemi düzenlenmek ve antioksidan enzim savunmasını sağlamak gibi birçok olayda rol oynadığı paylaşılıyor. Bunun yanı sıra selenyum,

• Serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarını önlemeye yardımcı oluyor. Oksidatif stresin azalmasına ve dengede tutulmasına katkıda bulunuyor.
• Kardiyovasküler sisteminin olağan fonksiyonlarını sürdürmeye destek oluyor.
• Beynin ideal işlevlerini korumaya katkıda bulunuyor.

3. Selenyum Hangi Besinlerde Bulunur?

• Kırmızı et
• Sığır eti
• Yumurta
• Süt ve yoğurt
• Hindi
• Tavuk
• Balık
• Jambon
• Yulaf ezmesi
• Muz
• Tahıl ürünleri
• Kahverengi pirinç
• Brezilya fıstığı
• Ay çekirdeği
• Mantar
• Ispanak
• Fasulye
• Mercimek
• Besin değerini artırmak adına doğal gıda eklenerek güçlendirilen besinler

Selenyum, birçok vitamin ve mineral çeşidi gibi pek çok gıdanın içeriğinde doğal olarak bulunuyor. Yüksek protein değerine sahip hayvan etleri, çoğunlukla iyi selenyum kaynaklarından biri olarak değerlendiriliyor. İnsanların çoğu selenyum ihtiyacını hayvansal ürünlerden karşılıyor. Selenyum açısından zengin bitkisel kaynaklar ise özellikle vegan ve vejetaryenler için ideal bir alternatif oluyor.

Selenyum, aynı zamanda toprakta bulunan minerallerden birini oluşturuyor. Gıdaların yetiştirildiği topraktaki selenyum miktarının, besinlerin içeriğindeki selenyum miktarını doğrudan etkileyebildiği biliniyor. Bu sebeple selenyum birçok gıda çeşidinde bulunsa da, içerdikleri selenyum miktarında farklılıklar gözlemlenebiliyor.

4. Selenyum Eksikliği Nedir?

Selenyum eksikliği, vücutta sahip olunması gereken selenyum miktarının altına düşüldüğü takdirde gerçekleşen bir problemi ifade ediyor. Selenyum, vücut tarafından üretilmediği ve sadece besinlerden alınabildiği için tüketimine özellikle dikkat edilmesi gereken mineraller arasında bulunuyor. Selenyum içeren gıdalar tüketilmediği takdirde bir süre sonra selenyum eksikliği ile karşılaşılabiliyor. 

Selenyum eksikliği bazı hastalıkların bir belirtisi olarak ortaya çıkabildiği gibi, kimi hastalıkların da temel nedenini oluşturuyor. Bununla birlikte, selenyum eser elementler arasında bulunduğu için fazla miktarda tüketmemeye de dikkat etmek gerekiyor. Vücuttaki selenyum miktarının tahlillerle düzenli olarak kontrol edilmesi bu noktada en uygun önlem oluyor. Selenyum tüketim miktarını ve bu doğrultuda oluşturulacak besin programını mutlaka bir hekimin belirlemesi gerekiyor.

5. Selenyum Eksikliği Belirtileri

Global sağlık portalı Healthline’da yayınlanan bir makaleye göre, selenyum eksikliği belirtileri arasında bulantı, kusma, zihinsel karışıklık, baş ağrısı, kas güçsüzlüğü, tükenmişlik hissi, saç dökülmesi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi durumlar yer alıyor. Selenyum eksikliği konusunda risk taşıyan kişiler arasında;

• Sadece bitkisel kaynaklarla beslenenler
• Selenyum miktarı düşük olan topraklarda yaşayanlar
• HIV’li (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) kişiler
• Diyalize girenler
• Crohn hastalığı gibi sindirim bozukluğu rahatsızlıkları yaşayanlar ve
• Selenyum içeren besinleri sık tüketmeyen kişiler bulunuyor. 

6. Günlük Selenyum İhtiyacı için Tüketilebilecek Besinler

• Brezilya cevizi
• İstiridye
• Halibut balığı
• Sarıkanat orkinos (Ton balığı)
• Yumurta
• Sardalya
• Ay çekirdeği
• Tavuk göğsü
• Şitaki mantarı

Wefood, glutensiz ve vegan olarak satışa sunduğu ürünlerinin yüksek besin değerlerini korumaya her adımda özen gösteriyor. Siz de Wefood'un zengin ürün çeşitlerini hemen keşfedin, öğünlerinize lezzet katarken temiz ve doğal beslenme ayrıcalığını sonuna kadar yaşayın!

Kaynak:

• “Selenium”, Harvard.(çevrim içi)
• Melda Kangalgil & Hülya Yardımcı, “Selenyumun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri ve Diyabetes Mellitusla İlişkisi”, Bozok Tıp Dergisi, 2017.(çevrim içi)
• Jillian Kubala, “7 Science-Based Health Benefits of Selenium”, Healthline, 2019.(çevrim içi)
• Natalie Olsen, “Selenium Deficiency”, Healthline, 2022.(çevrim içi)
• Natalie Olsen, “20 Foods Rich in Selenium”, Healthline, 2023.(çevrim içi)