Glutensiz beslenme son yılların en hızlı yükselen diyet trendleri arasında. Facts & Factors’un glutensiz ürünler pazarına dair yayınladığı raporda yer alan bilgilere göre, 2019 yılında 22 milyar ABD doları olduğu tahmin edilen glutensiz ürün pazarının 2026 yılında 36 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Gluten tüketimi birçok farklı hastalıkla ilişkilendirilse de yaygın olarak çölyak hastalığıyla bağdaştırılıyor. 2022 yılında BANÜ Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanan Glutensiz Beslenen Hasta ve Sağlıklı Yetişkinlerin Beslenme Alışkanlıklarının ve Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi isimli araştırmada çölyak, temelde ince bağırsak mukozasını etkileyen ve glutene duyarlılığa neden olan kronik ve genetik bir hastalık olarak belirtiliyor.
Tek Sebep Çölyak Hastalığı Değil
Glutensiz besin tüketimi çölyak hastalığının tek tedavi yöntemini oluşturuyor. Çölyak hastalığının yanı sıra gluten alerjisi gibi gluten alımını kısıtlamayı gerektiren farklı rahatsızlıklar da bulunuyor. Çölyak hastalığı dışında temelde glutensiz diyet tedavisi gerektiren hastalıklar; çölyak olmayan gluten duyarlılığı ve gluten alerjisi olarak biliniyor. Gluten Alerjisi veya İntoleransı Nedir? Belirtileri Nelerdir? adlı blog yazımızda çölyak dışı gluten alerjisi ve intoleransıyla ilgili detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Gluten Tüketemeyen Kişilerin Sayısı Yıldan Yıla Artıyor
Türkiye Gastroenteroloji Vakfının Güncel Gastroenteroloji Dergisi’nde yayınlanan Non-Çölyak Gluten Duyarlılığı isimli araştırmada, Türkiye’de 1950-1970 yılları arasında 2 bin 632 kişide çölyak hastalığı, altı kişide de non-çölyak gluten duyarlılığı bildirimi yapıldığı belirtiliyor. Aynı araştırmada bu sayıların 2011-2013 yılları arasında çölyak hastalığı için 2 bin 14’e, non-çölyak gluten duyarlılığı içinse 188’e yükseldiği görülüyor. Bu veriler ışığında 1950-1970 yılları arasında 438’de 1 olan çölyak/non-çölyak gluten hassasiyeti oranının günümüzde 10’da 1’e yükseldiği görülüyor. Tüm bu rahatsızlıkları önlemek için de tek yol glutensiz beslenme olarak görülüyor.
Glutensiz Beslenme Nedir? Faydaları Nelerdir? yazımızında glutensiz beslenme ile ilgili tüm bilmeniz gerekenleri bulabilirsiniz.
Kaliteli Bir Yaşam için Glutensiz Tüketim
Glutensiz diyet, özellikle gluten alımıyla ilişkili rahatsızlıklara sahip olanlar için sorunsuz bir yaşamın anahtarı olarak gösteriliyor. Bu hastalıkların tedavisinde hala tek yöntem, hayat boyu gluten alımını kısıtlamak olarak görülüyor. 2020 yılında Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan Bilinen Terapötik Etkinliğinin Dışında Farklı Hastalıklara Yönelik Glutensiz Diyet Uygulamaları isimli araştırmaya göre, gluten duyarlılığı olan kişilerin bu proteini diyetlerinden çıkardıktan sonra karın ağrısı, diyare, şişkinlik, gaz, cilt kızarıklığı gibi semptomlarda azalma olduğu aktarılıyor.
Gluteni Kesmeden Önce Dikkat!
Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan aynı araştırmada, diyetlerden gluten uzaklaştırma yoluna gidildiğinde dolaylı olarak birçok besin grubu da tüketim dışında kalıyor. Bu nedenle görülen olumlu değişikliklerin tamamını gluten alımını kesmeye bağlamak mümkün olmuyor.
Bu sonuçlar glutensiz diyetin birçok hastalık grubu için olumlu sonuçlar getirdiğini düşündürse de bunun için net kanıtlar henüz mevcut değil. Uzmanlar, bu noktada bireyler için en doğru ve güvenilir yolun detaylı tıbbi tetkikler yaptırmak olduğuna dikkat çekiyor. Çünkü gluteni sindiremeyen kişiler haricinde bu proteinin standart beslenenler için sindirim sisteminde herhangi bir olumsuz etkisinin olmadığı paylaşılıyor.
Kaynakça:
- Amy L. Jones, Glutensiz Diyet: Moda mı, Gereklilik mi?, Diabetes Spectrum, 2017, (çevrim içi)
- Taha Gökmen Ülger, Çiğdem Altun, Funda Pınar Çakıroğlu, Bilinen Terapötik Etkinliğinin Dışında Farklı Hastalıklara Yönelik Glutensiz Diyet Uygulamaları, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 2020, (çevrim içi)
- Aişe Şura Bektaş, Rabia İclal Öztürk, Sevda Zülfiye Karaoğlu, Glutensiz Beslenen Hasta ve Sağlıklı Yetişkinlerin Beslenme Alışkanlıklarının ve Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 2022 (Çevrim içi)
- Anonim, Küresel Glutensiz Ürünler Pazar Büyüklüğü 2026’da 36 Milyar Dolara Ulaşacak, Fırıncılık, Bisküvi ve Makarna Sektörü İhtisas Dergisi, 2021, (çevrim içi)
- Süheyla Ayça Gülenay Sümer, Ferda Akbay, Seyit Uyar, Ayhan Hilmi Çekin, Non-Çölyak Gluten Duyarlılığı, Güncel Gastroenteroloji Dergisi, 2012, (çevrim içi)